Margriet Ballegeer,
een Kontichse spionne in de Eerste Wereldoorlog

Margriet Ballegeer

Margriet Ballegeer is een 24-jarige erg mooie en vooral een zeer dynamische vrouw als in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbreekt. Haar vader is politiecommissaris in Kontich en de familie woont in de Magdalenastraat. Zeer snel na het begin van de oorlog geraakt Margriet betrokken bij het verzet en helpt ze actief bij de sabotage van de Duitse bezetter. In eerste instantie is dat vrij lokaal, maar al snel wordt ze onderdeel van een groter spionagenetwerk.

Huize Ballegeer, Magdalenastraat 17 (huis met de vlaggemast). De drie meisjes midden op de foto zijn, vlnr: Madeleine, Margriet en Irma Ballegeer; de vrouw verder naar rechts = moeder Ballegeer. (Foto vóór 1914)

Zo steelt ze identiteitskaarten en paspoorten op het gemeentehuis om zo Vlamingen te helpen ontsnappen naar Nederland, om aan de ellende te ontsnappen, maar vooral om aan het IJzerfront te gaan vechten. Het feit dat haar vader politiecommissaris was, zet de Duitsers al heel snel op haar spoor. In 1915 wordt ze samen met haar vader gevangen genomen. Na een half jaar wordt ze vrijgelaten. Haar vader moet langer in de cel blijven.

Commissaris Ballegeer

Deze hele geschiedenis en een incident met een Duitse soldaat maken van haar een nog sterker overtuigde patriot. Ze sluit zich aan bij een grote weerstandsgroep en vervult al snel de rol van koerier. Tijdens deze periode leert ze Henri Van Bergen kennen, de liefde van haar leven. Ze werkt ook opnieuw met pastoor Moons, die tijdens de eerste periode in haar ouderlijk huis schuilde. Gedurende twee jaar kunnen ze actief blijven, maar uiteindelijk worden ze verraden door een dorpsgenoot die Margriet zelf bij de groep had geïntroduceerd.

Ze wordt o.a. samen met haar lief en pastoor Moons gevangen gezet in de Antwerpse Begijnenstraat. Aanvankelijk kunnen de moedige verzetslieden zwijgen, maar honger, ontbering en psychische foltering dwingen haar en de medegevangenen op hun knieën. Ze worden ter dood veroordeeld. Voor de mannen eindigde dat inderdaad met het vuurpeloton in Fort 5 in Edegem, maar de straf van Margriet werd omgezet in levenslange opsluiting.

Pastoor Moons

Na de bevrijding identificeren Margriet en haar vader de ontbindende lijken van Felix Moons en haar geliefde Henri Van Bergen. Diezelfde dag sterft haar moeder ten gevolge van kanker. Een traumatische ervaring die Margriet knakt. Ze probeert op krachten te komen, maar kan uiteindelijk niet meer aarden in een België dat haar te veel aan haar geliefde doet denken. En ze emigreert definitief naar Engeland.

Na de oorlog: Margriet bij de executiepaal in fort 5, Edegem		Margriet Ballegeer, MBE Member of the Most Excellent Order of the British Empire (ereteken links op de foto)

Janet Dean is de kleindochter van Margriet Ballegeer. In 2013 schreef ze het boek Spying in World War I. The True Story of Margriet Ballegeer. Ze schildert het verhaal aan de hand van haar eigen herinneringen en gesprekken met haar grootmoeder, maar ook dankzij een transcriptie van een bandopname die Margriets dochter heeft gemaakt, waarin Margriet in sappig Engels met een Kontichs accent haar wedervaren vertelt.

Janet vertelt dit verhaal zonder opsmuk of literaire tierlantijntjes, maar gewoon rechtdoor. Met liefde en toewijding voor haar grootmoeder die als een heldin voor haar land streed, maar uiteindelijk vooral ongeluk en droefheid heeft gekend.

Janet is een veel gevraagde spreekster in Zuid-Engeland. Als voormalige lerares weet zij haar publiek als geen ander te boeien. Het wordt dan ook een unieke ervaring om haar te horen in het dorp waar het voor haar grootmoeder allemaal begon. En eigenlijk ook eindigde. De toehoorder krijgt een eerlijk verhaal van een heroïsche vrouw die omwille van de omstandigheden boven zichzelf uitgroeit, maar daarvoor uiteindelijk een zware prijs moet betalen.

Janet Dean spreekt geen Nederlands, maar een zeer mooi en verstaanbaar Engels en zal haar tempo aan een Kontichs publiek aanpassen. Paul Catteeuw zal telkens kort samenvatten wat Janet vertelde zodat iedereen van deze uitzonderlijke lezing ten volle kan genieten en een klein beetje mee trots zijn op wat deze moedige vrouw heeft betekend, maar ook mee treuren om de zware prijs die ze voor haar werk heeft moeten betalen.

Op die manier eren we een Kontichse heldin die te lang is vergeten, en wier hoop op een betere toekomst in Edegem werd gefusilleerd.

Tekst: Frank Hellemans i.s.m. Paul Catteeuw. Foto’s: Janet Dean & Koninklijke Kring voor Heemkunde Kontich.
Uit Kontich Waarloos Hier en Nu, februari 2016.

Zoeken in onze website